ΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΑ ΝΕΑ

3)   Ο ΟΥΡΑΝΟΣ  ΚΑΙ   ΟΙ  ΠΛΑΝΗΤΕΣ  ΑΠΟ  19 - 25    ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ  2011

ΠΗΓΗ   www.astronomy.gr

Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης

  Δευτέρα, 19 Σεπτεμβρίου

• Καθώς χάνεται το λυκόφως, κοιτάξτε ψηλά για να βρείτε τα τρία λαμπρά αστέρια που σχηματίζουν το Θερινό Τρίγωνο: ο Βέγας στην Λύρα, ο Αλτάιρ στον Αετό και ο Ντενέμπ στον Κύκνο. Ο Ντενέμπ σημαδεύει την ουρά του Κύκνου, και ο Αλμπίρεο (β του Κύκνου) είναι το κεφάλι του πουλιού. Με τηλεσκόπιο θα διαχωρίσετε τον Αλμπίρεο σε δύο άστρα που λάμπουν με χρώματα χρυσαφί και γαλάζιο. Όμως, το Θερινό Τρίγωνο δεν είναι το μόνο γεωμετρικό σχήμα στον φθινοπωρινό ουρανό. Κοιτάξτε ανατολικά από το Τρίγωνο για να εντοπίσετε τα τέσσερα αστέρια που αποτελούν το κύριο μέρος του αστερισμού του Πήγασου, του «φτερωτού αλόγου». Οι ερασιτέχνες αστρονόμοι ονομάζουν αυτή την αστρική τετράδα Μεγάλο Τετράγωνο. Είναι ο ευκολότερος τρόπος για να βρουν τη θέση του μυθικού αλόγου στον ουρανό.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:00 τα μεσάνυχτα.

Τρίτη, 20 Σεπτεμβρίου

• Τελευταίο Τέταρτο της σελήνης στις 4:40 μ.μ. Η σελήνη ανατέλλει περίπου τα μεσάνυχτα, στα πόδια των Διδύμων, αριστερά του Ωρίωνα.

• Το τελευταίο τέταρτο σελήνης προσφέρει πολλές λεπτομέρειες σε αυτούς τους παρατηρητές που θα μείνουν ξύπνιοι τις πρώτες πρωινές ώρες. Η καλύτερη θέαση είναι κατά μήκος της διαχωρίζουσας, τη γραμμή που χωρίζει τη φωτεινή πλευρά από τη σκοτεινή.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:47 π.μ της Τετάρτης.

Τετάρτη, 21 Σεπτεμβρίου

• Ένα ζευγάρι κιάλια και μια καθαρή θέα προς το νότο είναι αυτό που χρειάζεστε για να δείτε τον αστεροειδή Εστία ( 4 Vesta ). Απόψε και μέχρι το τέλος του μήνα, βρίσκεται περίπου 1° νοτιοδυτικά του αστεριού ψ του Αιγόκερου (4ου μεγέθους). Η Vesta έχει μέγεθος 6,9, αλλά είναι το πιο λαμπρό αντικείμενο που βρίσκεται πιο κοντά στο ψ κατά τη διάρκεια αυτού του μήνα.
  
  
  
  

• Ο Ποσειδώνας, φαίνεται εδώ μαζί με τον μεγαλύτερό του δορυφόρο τον Τρίτωνα στις 25 Σεπτεμβρίου 2010, λάμπει με γαλάζιο χρώμα όταν τον παρατηρήσει κανείς με 4ίντσο ή μεγαλύτερο τηλεσκόπιο. Η φωτογραφία είναι του Damian Peach.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 1:38 π.μ. της Πέμπτης.

Πέμπτη, 22 Σεπτεμβρίου

• Αύριο σηματοδοτεί την 165η επέτειο από την ανακάλυψη του Ποσειδώνα, που έγινε το 1846. Και μιλώντας για τον πιο μακρινό πλανήτη, απόψε βρίσκεται περισσότερο από 30° πάνω από τον νοτιοανατολικό ορίζοντα στις 9 μ.μ., φθάνοντας στο μέγιστο ύψος λίγο πριν τα μεσάνυχτα. Μπορείτε να τον εντοπίσετε στο ίδιο πεδίο με τον ι του Υδροχόου (4ου μεγέθους) και το 38 του Υδροχόου (5ου μεγέθους). Με μέγεθος 7,8, ο πλανήτης λάμπει πολύ πιο αμυδρά από τα αστέρια αυτά. Μέσα από ένα τηλεσκόπιο, ο Ποσειδώνας εμφανίζει ένα δίσκο  διαμέτρου 2.3 " με ελαφρά γαλάζιο χρώμα.

• Αν κοιτάξουμε στον ανατολικό ουρανό, θα δούμε την σελήνη να περνάει κοντά από τον Άρη και τον Βασιλίσκο νωρίς το πρωί.
  
  
  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 7:25 π.μ της Παρασκευής.

Παρασκευή, 23 Σεπτεμβρίου

• Φθινοπωρινή ισημερία στις 12:05 το μεσημέρι που δηλώνει την αρχή του φθινοπώρου για το βόρειο ημισφαίριο και την αρχή της άνοιξης για το νότιο. Σήμερα τα σημεία της ανατολής και δύσης του ήλιου ταυτίζονται με τα αντίστοιχα γεωγραφικά σημεία.

• Η σουπερνόβα στο M101 είναι ακόμα στο αποκορύφωμά της. Η σουπερνόβα 2011fe, που εμφανίστηκε στον κοντινό γαλαξία M101 πριν από τρεις εβδομάδες, σταθεροποιήθηκε σε μέγεθος περίπου 9,9 και παρέμεινε τόσο φωτεινή για μια εβδομάδα. Τώρα φαίνεται ότι αρχίζει να χάνει τη φωτεινότητά της. Χωρίς το φεγγάρι στον βραδινό ουρανό, μπορείτε να την παρατηρήσετε αμέσως μετά το σούρουπο. Αυτό είναι η πιο λαμπρή σουπερνόβα ορατή από τα μέσα βόρεια γεωγραφικά πλάτη για τρεις δεκαετίες. Είναι κοντά στην οπτική εμβέλεια ενός τηλεσκοπίου 3 - ή 4-ιντσών. Αν και μοιάζει με ένα συνηθισμένο αστέρι, είναι τουλάχιστον 1.000 φορές πιο μακριά από οποιοδήποτε άλλο αστέρι ορατό με ερασιτεχνικά τηλεσκόπια από τα βόρεια γεωγραφικά πλάτη.
  
  
  
  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 3:16 π.μ. του Σαββάτου.

Σάββατο, 24 Σεπτεμβρίου

• Το ζωδιακό φως φαίνεται στον ανατολικό ουρανό πριν το λυκαυγές. Θα πρέπει ο ουρανός να είναι σκοτεινός για να μπορέσετε να εντοπίσετε την αμυδρή λάμψη, σαν σχήμα πυραμίδας. Φωτογραφία:  ESO/Y. Beletsky

• Λίγοι είναι οι μετεωρίτες που μπορούν να εμφανιστούν τον Σεπτέμβριο. Δεν υπάρχουν σημαντικές βροχές διαττόντων και αν φανούν κάποιοι διάττοντες, αυτοί συνήθως παράγουν μόνο 2 ή 3 μετέωρα την ώρα.  Αλλά μπορείτε να δείτε πολλά Μετεωροειδή, το όνομα που δίνεται σε σωματίδια σκόνης που είναι σε τροχιά γύρω από τον Ήλιο και φαίνονται ιδιαίτερα στο πρωινό ουρανό αυτού του μήνα. Αυτά τα σωματίδια αντανακλούν το φως του ήλιου, δημιουργώντας μια αιθέρια λάμψη πριν από την αυγή γνωστή ως το ζωδιακό φως. Το μεγαλύτερο μέρος αυτού του υλικού εγκαθίσταται στο επίπεδο της εκλειπτικής, ακολουθώντας έτσι τους ζωδιακούς αστερισμούς. Κοιτάξτε από ένα σκοτεινό ουρανό  περίπου 2 ώρες πριν την αυγή από σήμερα και μέχρι την τελευταία εβδομάδα του Σεπτεμβρίου, όσο η Σελήνη είναι απούσα.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:07 μ.μ.

Κυριακή, 25 Σεπτεμβρίου

• Η Κασσιόπη (η Βασίλισσα), ένας αστερισμός του φθινοπώρου (με σχήμα W) ήδη φαίνεται στον βόρειο-ανατολικό ουρανό το βράδυ. Μετά τα μεσάνυχτα αλλάζει σχήμα σε γράμμα Μ. Κάτω από την βασίλισσα ανέρχεται και ο αστερισμός του Περσέα. Μεταξύ των δυο αστερισμών ξεχωρίζει εύκολα ακόμα και με γυμνό μάτι το περίφημο διπλό σμήνος του Περσέα (NGC869 και NGC884). Μπορείτε εύκολα να διακρίνετε τον Μιρφάκ (α του Περσέα, 591 έτη φωτός μακριά και με μέγεθος 1,8) και τον περίφημο μεταβλητό Αλγκόλ (β του Περσέα, 92 έτη φωτός μακριά). Τα δύο άστρα βρίσκονται περίπου 10 μοίρες μακριά το ένα από το άλλο και σχηματίζουν σχεδόν μια οριζόντια γραμμή πάνω από τον βορειοανατολικό ουρανό. Το πλανητικό νεφέλωμα Μ76 (που ονομάζεται και Little Dumbbell  γιατί μοιάζει με το Μ27 (Dumbbell nebula) στην Αλώπηξ) είναι, με μέγεθος 12,  ίσως το πιο αμυδρό αντικείμενο του καταλόγου του Messier.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:54 π.μ της Δευτέρας.

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι στην πραγματικότητα ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα. Ένα μπλε ή πράσινο φίλτρο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση του κοντράστ στον Δία.

Με διάμετρο μόνο 4,9 δευτερόλεπτα του τόξου, ο Άρης σίγουρα δεν φαίνεται κάτι το ξεχωριστό με τηλεσκόπιο. Όμως, με τη μέθοδο του stacking, το πρωί της 13ης Σεπτεμβρίου, ο Sean Walker έβγαλε αυτή τη φωτογραφία με ένα Νευτώνειο τηλεσκόπιο 12,5 ιντσών και την κάμερα DMK 21AU618.AS. 

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  
  
   
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής, με μέγεθος περίπου 1,5, φαίνεται χαμηλά στο φως της ανατολής του ήλιου. Θα τον βρείτε χαμηλά στα ανατολικά περίπου 30 λεπτά πριν την ανατολή του ήλιου. Είναι αρκετά μακριά κάτω από τον Άρη, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη. Μη τον μπερδέψετε με τον Βασιλίσκο που τρεμοσβήνει μακριά και στα δεξιά του πλανήτη.

• Η Αφροδίτη (μέγεθος -3,9) θα μπορούσε να εντοπιστεί με κιάλια μόλις πάνω από τον ορίζοντα 15 λεπτά μετά τη δύση του ήλιου. Eίναι κρυμμένη στο φως του ηλιοβασιλέματος. Καλή τύχη! Αν την εντοπίσετε, θα είστε ένας από τους πολύ λίγους παρατηρητές που θα έχουν εντοπίσει την Αφροδίτη τόσο νωρίς στη νέα εμφάνισή της στον βραδινό ουρανό, σε σύγκριση με τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων που θα τη δουν ως τον λαμπρό Αποσπερίτη που θα κινείται όλο και ψηλότερα τους επόμενους μήνες.

• Ο Άρης (με μέγεθος +1,3, διασχίζει τους Διδύμους και κινείται προς τον Καρκίνο) βρίσκεται στα ανατολικά πριν το λυκαυγές και σε σχετικά καλή θέση για παρατήρηση, στα δεξιά και κάτω από τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη. Ανατέλλει περίπου στις 2 π.μ. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης είναι ακόμα μια μικρή σφαίρα μόνο 5 δευτερόλεπτα του τόξου σε διάμετρο. Θα βρεθεί σε αντίθεση (μόνο 13,9 δευτερόλεπτα του τόξου) τον ερχόμενο Μάρτιο.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,8, στο νότιο Κριό) ανατέλλει στο τέλος του λυκόφωτος και είναι σε καλή θέση για παρατήρηση, ψηλά στα νότια πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Η φαινόμενη διάμετρός του έχει φθάσει στα 47 δευτερόλεπτα του τόξου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9) εξαφανίζεται στο φως του ηλιοβασιλέματος. Σε απόσταση 8° στα αριστερά του Κρόνου τρεμοσβήνει ο Στάχυς. Θα χρειαστείτε κιάλια για τον εντοπισμό του.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,7, στους Ιχθείς) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στον Υδροχόο) βρίσκονται σε καλό ύψος για παρατήρηση το βράδυ. Για να εντοπίσετε τους δύο πλανήτες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το εκτυπώσιμο διάγραμμα:   http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2011.pdf

------------------------------------------------------------------------------------------------------




2) Ο ΟΥΡΑΝΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗΝ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ
(Επιμέλεια: Αντώνης Παντελίδης ) 

ΠΗΓΗ    http://www.planitario.gr

Δευτέρα, 12 Σεπτεμβρίου

• Το φεγγάρι (Πανσέληνος στις 12:27 μ.μ.) φαίνεται πλήρως φωτισμένο όλη τη νύχτα. Μπορείτε να το βρείτε να βγαίνει στην ανατολή λίγο μετά το ηλιοβασίλεμα και στη συνέχεια να το παρακολουθείτε να ανεβαίνει ψηλά στο νότο τα μεσάνυχτα. Χαμηλώνει στα δυτικά όταν το πρωινό λυκόφως ξεκινά να ζωγραφίζει τον ουρανό. Η Σελήνη βρίσκεται στη νοτιοδυτική γωνία των Ιχθύων, αλλά η λάμψη της σχεδόν «πνίγει» τα αμυδρά αστέρια σε αυτόν τον αστερισμό.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 11:15 μ.μ.

Τρίτη, 13 Σεπτεμβρίου

• Ο Κρόνος βρίσκεται χαμηλά στο δυτικό ουρανό μετά το ηλιοβασίλεμα αυτή την εβδομάδα. Ένα εξίσου λαμπρό σε φωτεινότητα αστέρι, ο Στάχυς, στον αστερισμό της Παρθένου,  φαίνεται περίπου 10 ° στα αριστερά του. Οι δύο βρίσκονται μόνο περίπου 7 ° ψηλά, περίπου 30 λεπτά μετά τη δύση του ηλίου. Ένα ζευγάρι κιάλια θα σας βοηθήσει να διακρίνετε αυτά τα σημεία φωτός στον ουρανό του λυκόφωτος.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 5:01 π.μ της Τετάρτης.

Τετάρτη, 14 Σεπτεμβρίου

• Πριν το λυκαυγές της Πέμπτης, ο Άρης βρίσκεται σε μια ευθεία γραμμή με τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη, κάτω και στα δεξιά τους. Συγκρίνετε την κίτρινο-πορτοκαλί απόχρωση του Άρη με εκείνη του Πολυδεύκη. Ποια είναι πιο έντονη;

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 12:53 μετά τα μεσάνυχτα της Τετάρτης.

Πέμπτη, 15 Σεπτεμβρίου

• Δείτε τον Δία κάτω από την σελήνη αυτό το βράδυ. Αν και φαίνονται κοντά μεταξύ τους, ο Δίας είναι 1560 φορές πιο μακριά και 40 φορές μεγαλύτερος σε διάμετρο!

• Η Σελήνη φτάνει στο απόγειό της, το πλέον απομακρυσμένο σημείο της τροχιάς της γύρω από τη Γη, στις 9:24 π.μ. Τότε βρίσκεται 406.065 χιλιόμετρα μακριά και φαίνεται λίγο μικρότερη από το κανονικό, καθώς ανεβαίνει ψηλά στο νότιο ουρανό.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 6:40 π.μ της Παρασκευής.

Παρασκευή, 16 Σεπτεμβρίου

• Σήμερα το βράδυ, ο Δίας λάμπει στα δεξιά της σελήνης ( σε φθίνουσα φάση) όταν ανατέλλουν. 

• Ο μεγαλύτερος αστεροειδής, η Δήμητρα, βρίσκεται σε αντίθεση στις 8 το βράδυ, με μέγεθος 7,7, στα σύνορα μεταξύ του Κήτους με τον Υδροχόο. Η Εστία (Vesta) όμως, τώρα στον Αιγόκερο, παραμένει ο πιο λαμπρός αστεροειδής αυτή την εβδομάδα με μέγεθος 6,6, μόλις που υπερβαίνει τη δυνατότητα να τον δει κανείς με γυμνό μάτι από μια σκοτεινή τοποθεσία. Είναι ένας εύκολος στόχος με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Αυτός ο γιγάντιος διαστημικός βράχος κρύβεται λιγότερο από 1 ° νοτιοδυτικά του 4ου μεγέθους ψ του Αιγόκερου. Η Vesta σκαρφαλώνει στο ψηλότερό της σημείο  στο νότο περίπου στις 10 μ.μ. Καθώς παρατηρείτε τη Vesta, να έχετε κατά νου ότι το διαστημόπλοιο Dawn της NASA μελετά τον αστεροειδή, βρισκόμενο σε τροχιά γύρω του.

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 2:31 π.μ. του Σαββάτου.

Σάββατο, 17 Σεπτεμβρίου

• Ο λαμπρός Δίας ανατέλλει τώρα μετά τις 9 μ.μ. και φθάνει ψηλά στο νότο πριν το χάραμα. Λάμποντας με μέγεθος –2,8, ο Δίας είναι το φωτεινότερο ουράνιο αντικείμενο της νύχτας, με εξαίρεση το φεγγάρι. Όταν τον δει κανείς με τηλεσκόπιο, ο δίσκος του γιγαντιαίου πλανήτη εκτείνεται 47". Η επικείμενη αντίθεση του πλανήτη (και ταυτόχρονα μέγιστη λαμπρότητά του) θα είναι στα τέλη του Οκτωβρίου.

Κυριακή, 18 Σεπτεμβρίου

• Ο πιο λαμπρός κομήτης αυτού του καλοκαιριού και του φθινοπώρου, ο C.2009 P1 (Garradd) περνάει από την Αλεπού, το Βέλος και τον Ηρακλή αυτόν τον μήνα. Ο 7ου μεγέθους κομήτης βρίσκεται στα μέσα της απόστασης μεταξύ του 4ου μεγέθους αστέρα 110 του Ηρακλή και του παρόμοιου σε φωτεινότητα 109 του Ηρακλή σήμερα. Η περιοχή αυτή του ουρανού βρίσκεται ψηλά στο νότο νωρίς το βράδυ.
  

• Η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα του Δία διέρχεται από τον κεντρικό μεσημβρινό του πλανήτη στις 4:09 π.μ της Δευτέρας.

• Παραπάνω δίνονται οι ημέρες και οι ώρες, κατά τη διάρκεια της εβδομάδας αυτής, στις οποίες μπορούμε να παρατηρήσουμε με ένα καλό τηλεσκόπιο (πάνω από 4 ίντσες) την περίφημη ερυθρά  κηλίδα του Δία (το χρώμα της είναι στην πραγματικότητα ελαφρά πορτοκαλί). Η παρατήρηση της κηλίδας μπορεί να γίνει από 50 λεπτά πριν έως 50 λεπτά μετά την αναγραφόμενη ώρα. Ένα μπλε ή πράσινο φίλτρο θα μπορούσε να βοηθήσει στην αύξηση του κοντράστ στον Δία.

Ο γαλαξίας Μ33 στον αστερισμό του Τριγώνου είναι ένα ξεχωριστό μέλος της Τοπικής Ομάδας γαλαξιών. Πλησιάζει τον δικό μας γαλαξία με ταχύτητα 24 km/sec. Ο M33 ήταν ένα από τα πρώτα «σπειροειδή νεφελώματα» στα οποία βρέθηκαν μεταβλητοί αστέρες τύπου Κηφείδων.  Η φωτογραφία αυτή, του Γιαουρτσή Θεόδωρου είναι τραβηγμένη με το τηλεσκόπιο Skywatcher ED80 (25X300sec, bin 1X1) και την CCD ATIC 314L mono, από τους Φιλιππαίους Γρεβενών.

• Θέλετε να γίνετε καλύτερος ερασιτέχνης αστρονόμος; Μάθετε τη θέση των αστερισμών με βάση τα πιο λαμπρά αστέρια τους και τους σχηματισμούς τους. Αυτό είναι το κλειδί για να εντοπίσετε και τα διάφορα αντικείμενα από το βαθύ ουρανό με κιάλια ή με τηλεσκόπιο. Ένας πολύ χρήσιμος οδηγός για εύκολο εντοπισμό των αστερισμών σε όλο τον ουρανό είναι το βιβλίο The Monthly Sky Guide (εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης).

• Μπορεί ένα αυτοματοποιημένο τηλεσκόπιο να αντικαταστήσει τους αστροχάρτες; Όπως ο Terence Dickinson και ο Alan Dyer λένε στο Backyard Astronomer's Guide:  "Δεν μπορεί κανείς να εκτιμήσει πλήρως το σύμπαν, αν δεν αναπτύξει την ικανότητα να βρίσκει πράγματα στον ουρανό και αν δεν κατανοεί τις ουράνιες κινήσεις. Αυτή η γνώση κατακτάται μόνο όταν κάποιος αφιερώνει χρόνο κάτω από τα αστέρια με φιλομάθεια και με έναν αστροχάρτη στα χέρια." Χωρίς αυτά, "Ο ουρανός ποτέ δεν γίνεται ένα φιλικό μέρος."

• Θέλετε να μυηθείτε στο χώρο της αστροφωτογραφίας; Συμβουλευθείτε το βιβλίο Αστροφωτογραφία(εκδόσεις ΠΛΑΝΗΤΑΡΙΟ Θεσσαλονίκης) και αποκτήστε τις κατάλληλες γνώσεις για να φωτογραφίσετε το ηλιακό μας σύστημα και πέρα από αυτό).
  
  
   
  

ΟΙ ΠΛΑΝΗΤΕΣ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΒΔΟΜΑΔΑ

• Παρατηρείτε τον Ήλιο καθημερινά (με τη χρήση ενός ασφαλούς ηλιακού φίλτρου) αφού σχεδόν πάντοτε αποκαλύπτονται ενδιαφέροντα φαινόμενα στην επιφάνειά του. Ο Ήλιος βγαίνει από ένα ασυνήθιστα μεγάλο ηλιακό ελάχιστο. Η ηλιακή δραστηριότητα επιταχύνεται, με τις ηλιακές κηλίδες και άλλα μαγνητικά φαινόμενα να συμβαίνουν πιο συχνά τώρα. Για καθημερινή ενημέρωση σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα, επισκεφτείτε τον δικτυακό τόπο: www.spaceweather.com.

• Ο Ερμής, λαμπρός με μέγεθος περίπου -1, φαίνεται χαμηλά στον ανατολικό ορίζοντα 45 λεπτά πριν την ανατολή του ήλιου. Θα τον βρείτε χαμηλά στα ανατολικά βορειοανατολικά περίπου μια ώρα πριν την ανατολή του ήλιου. Είναι αρκετά μακριά κάτω από τον Άρη, τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη. Ο Ερμής πέρασε κοντά από τον Βασιλίσκο στις 9 Σεπτεμβρίου. Τώρα το αστέρι κινείται γρήγορα μακριά στα δεξιά του πλανήτη.

• Η Αφροδίτη είναι κρυμμένη στο φως του ηλιοβασιλέματος.

• Ο Άρης (με μέγεθος +1,4, διασχίζει τους Διδύμους) βρίσκεται στα ανατολικά πριν το λυκαυγές και σε σχετικά καλή θέση για παρατήρηση, στα δεξιά και κάτω από τον Κάστορα και τον Πολυδεύκη. Ανατέλλει μετά τις 2 π.μ. Με τηλεσκόπιο, ο Άρης είναι ακόμα μια μικρή σφαίρα, μόνο 4,8 δευτερόλεπτα του τόξου σε διάμετρο. Θα βρεθεί σε αντίθεση (μόνο 13,9 δευτερόλεπτα του τόξου) τον ερχόμενο Μάρτιο.

• Ο Δίας (μέγεθος -2,7, στο νότιο Κριό)  ανατέλλει πριν τις 10 μ.μ. και είναι σε καλή θέση για παρατήρηση, ψηλά στα νότια πριν και κατά τη διάρκεια του λυκαυγούς. Η φαινόμενη διάμετρός του έχει φθάσει στα 46 δευτερόλεπτα του τόξου.

• Ο Κρόνος (μέγεθος +0,9) εξαφανίζεται στο φως του ηλιοβασιλέματος. Σε απόσταση 9° στα αριστερά του Κρόνου τρεμοσβήνει ο Στάχυς. Θα χρειαστείτε κιάλια για τον εντοπισμό του.

• Ο Ουρανός (μέγεθος 5,7, στους Ιχθείς) και ο Ποσειδώνας (μέγεθος 7,8, στον Υδροχόο) βρίσκονται σε καλό ύψος για παρατήρηση αργά το βράδυ. Για να εντοπίσετε τους δύο πλανήτες, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε αυτό το εκτυπώσιμο διάγραμμα:   http://media.skyandtelescope.com/documents/Uranus-Neptune-2011.pdf

• Ο Πλούτωνας (μέγεθος 14, στον βόρειο Τοξότη) βρίσκεται ψηλά στο νότο νωρίς το βράδυ.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

1)  Ουρανός και Αστρονομικά Φαινόμενα Σεπτέμβριος 2011
        ΠΗΓΗ   http://www.telescopeshop.gr

       Γράφει η Αστροφυσικός Ελένη Χατζηχρήστου

Εικ. Ουρανος: Ο ουρανός του Σεπτεμβρίου για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/09/2011 21:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)

Αυτό το Μήνα..

Με τον Σεπτέμβριο τελειώνουν οι ζεστές καλοκαιρινές νύκτες και μπαίνουμε «επίσημα» στο φθινόπωρο στις 23 του μήνα, με την φθινοπωρινή ισημερία. Αυτό το μήνα θα έχουμε πέντε βροχές διαττόντων, αν και όχι ιδιαίτερα εντυπωσιακές. Υπάρχει βέβαια πάντα το ενδεχόμενο αν είστε τυχεροί να προκύψουν και άλλες άγνωστες βροχές διαττόντων που θα εμφανιστούν για πρώτη φορά περιμένοντας να τις καταγράψετε. Οι πλανήτες δεν είναι το καλύτερο θέαμα του ουρανού αυτό το μήνα, με εξαίρεση τον Δία που θα κυριαρχεί στο νυκτερινό ουρανό. Έτσι, μπορείτε να στρέψετε το ενδιαφέρον σας στα άστρα και τους αστερισμούς που όπως πάντα κρύβουν πολλές εκπλήξεις γηια τους εραστές του ουρανού.

Άστρα και Αστερισμοί

Στο μέσον της νύκτας, στα νότια θα δείτε εύκολα τους αστερισμούς Κύκνο, Λύρα και Αετό. Εστιάστε ανάμεσα στους Αλτάιρ και Βέγκα (που αποτελούν 2 από τα 3 άστρα του Θερινού Τριγώνου) για να δείτε το αστρικό σμήνος του Brocchi. Στις 2-3 Σεπτέμβρη θα περνάει από εκεί ο κομήτης Garradd που κινείται δυτικά με αστρονομικό μέγεθος 7.8. Επάνω και αριστερά από το σμήνος, απολαύστε ένα από τα πιο όμορφα διπλά άστρα το Αλμπιρέο, που αποτελείται από ένα λαμπρό κιτρινωπό άστρο και ένα αμυδρότερο μπλε κίτρινο άστρο.

Εικ. Brocchi: Η όμορφη περιοχή γύρω από το αστρικό σμήνος Brocchi (Credit: Stellarium/IM).

Μια ακόμη όμορφη τηλεσκοπική γωνιά είναι οι γειτονικοί αστερισμοί του Πήγασου και της Ανδρομέδας. Το τετράγωνο του σώματος του Πήγασου αποτελείται από άστρα αστρονομικού μεγέθους 2 και 3. Κοντά στο λαμπρό άστρο ε του Πήγασου βρίσκεται και το σφαιρωτό αστρικό σμήνος Μ15. Στον αστερισμό της Ανδρομέδας πάνω αριστερά του Πήγασου βρίσκεται και το νέφος της Ανδρομέδας (το επιστημονικό του όνομα είναι Μ31), ένας όμορφος σπειροειδής γαλαξίας όμοιος αν και λίγο μεγαλύτερος από τον γαλαξία μας. Σε απόσταση 2.5 εκατομυρίων ετών φωτός μπορείτε εύκολα να τον εντοπίσετε με κιάλια ή να απολαύσετε μια έξοχη τηλεσκοπική εικόνα του.

Μια ακόμη όμορφη τηλεσκοπική παρατήρηση αποτελεί και ο αστεροειδής Vesta, κοντά στο άστρο ψ του Αιγόκερου. 

Εικ. Vesta: Ο αστεροειδής Vesta κοντά στο άστρο ψ του Αιγόκερου (Credit: Stellarium/IM).

Βροχές Διαττόντων

Ξεκινάμε από τους Ηνιοχίδες που κορυφώνονται την 1η Σεπτεμβρίου, μια αρκετά  κατάλληλη στιγμή για την παρατήρησή τους λόγω της σχετικά νέας Σελήνης. Δυστυχώς δεν είμαστε σίγουροι αν θα εμφανιστεί αφού  η τελευταία φορά που εθεάθη ήταν το 1935 με περίπου 30 φωτεινούς διάττοντες την ώρα. Στις 6 Σεπτεμβρίου θα έχουμε ίσως καλύτερη τύχη, αφού κορυφώνεται η βροχή διαττόντων που προέρχεται από τον αστερισμό του Λύκου. Κάποτε ήταν και αυτή μια εντυπωσιακή βροχή, αλλά τώρα έχουν μείνει λίγα μόνο μετεωροειδή τα οποία μπορεί να παρατηρήσετε αλλά με μια Σελήνη ήδη στο πρώτο τέταρτο. Μια ημέρα μετά, στις 7 Σεπτεμβρίου περιμένουμε τους ε-Περσίδες, με 10-15 διάττοντες την ώρα σε όλη τη διάρκεια της νύκτας. Στις 14 Σεπτεμβρίου κορυφώνονται οι Ταυρίδες με περίπου 13 διάττοντες την ώρα και δύο ακτινοβόλα σημεία στον αστερισμό του Ταύρου. Μετά από μία  εβδομάδα θα εμφανιστούν οι κ-Υδροχοίδες που κορυφώνονται στις 21 Σεπτεμβρίου. Μια όχι ιδιαίτερα εντυπωσιακή βροχή διαττόντων με την Σελήνη θα στο τρίτο τέταρτο. Στις 23 Σεπτεμβρίου τέλος θα εμφανιστούν και οι α-Ηνιοχίδες, αλλά η λαμπρή Σελήνη δεν θα επιτρέψει να δούμε παρά τους λαμπρότερους ανάμεσά τους. Όσοι πάντως εμφανιστούν αναμένεται να είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακοί, αφήνοντας φωτεινές ουρές πίσω τους. 

  

Πλανήτες

Ο Ερμής θα είναι ορατός το πρωί λίγο πριν την ανατολή του Ήλιου,  στον ανατολικό ορίζοντα ακριβώς κάτω από τον Βασιλίσκο, στον αστερισμό του Λέοντα. Η Αφροδίτη είναι σε ανώτερη σύνοδο με τον Ήλιο (δηλαδή βρίσκεται πίσω από τον Ήλιο ως προς τον γήινο παρατηρητή) και επομένως δεν θα είναι ορατή για αρκετό χρόνο ακόμη. Στο τέλος του μήνα θα εμφανιστεί στον ορίζοντα 25 λεπτά μετά τη δύση του Ήλιου, με φαινόμενο μέγεθος -3.9, για να ξαναχαθεί σύντομα. Ο Άρης είναι ακόμη μακριά και φαίνεται σχετικά μικρός (γωνιακή διάμετρος 5 δευτερόλεπτα του τόξου) και αμυδρός (αστρονομικό μέγεθος +1.4). Την πρώτη ημέρα του μήνα βρίσκεται πολύ κοντά στο άστρο δ Geminorum στους διδύμους, ενώ την τελευταία ημέρα του Σεπτέμβρη έχει μετακινηθεί στον Καρκίνο, κοντά στο αστρικό σμήνος Κυψέλη. Ο Δίας θα είναι ο επικρατέστερος πλανήτης στον ουρανό και τον Σεπτέμβριο, κατάλληλος για παρατήρηση με τους μεγαλύτερους δορυφόρους του να ρίχνουν τη σκιά τους στο φωτεινό δίσκο του πλανήτη. Το αστρονομικό του μέγεθος είναι -2.7 και καθώς κινείται προς υψηλότερο σημείο της εκλειπτικής θα αποτελεί λαμπρό θέαμα και στα επόμενα χρόνια. Ο Κρόνος δεν θα είναι ορατός τη νύκτα αυτό το μήνα, καθώς θα δύει αμέσως μετά τον Ήλιο, στην Παρθένο.  Ο Ουρανός θα είναι σχετικά αμυδρός, στους Ιχθείς και θα βρίσκεται σε αντίθεση με τον Ήλιο  στις 25 Σεπτεμβρίου, όπως ακριβώς και ο Δίας. Ο Ποσειδώνας είναι αμυδρός, ψηλά στον ουρανό τα μεσάνυκτα, στον Υδροχόο.

Εικ. Αλτηρας: Το πλανητικό νεφέλωμα Μ27,γνωστός και ως Νεφέλωμα του Αλτήρα  βρίσκεται στον αστερισμό της Αλεπούς και αποτελεί ένα από τα πιο εντυπωσιακά νεφελοειδή τον γαλαξία μας, Περικλείει ένα άστρο σαν τον Ήλιο μας,  όμως πολύ γηραιότερο, που αποβάλλει τη μάζα του στο διάστημα καθώς πεθαίνει. Το Νεφέλωμα του Αλτήρα βρίσκεται σε απόσταση 1200 ετών φωτός από τη Γη (Credit:Martin Pugh).

Σελήνη

Πρώτο τέταρτο την 4η Σεπτεμβρίου, Πανσέληνος στις 12, τελευταίο τέταρτο στις 20 και νέα Σελήνη στις 27 Σεπτεμβρίου. Η σελήνη θα βρίσκεται στο απόγειο (406.065 χλμ) στις 15 Σεπτεμβρίου και στο περίγειο (357.557 χλμ) στις 28 Σεπτεμβρίου.  

Αναλυτικό Αστρονομικό Ημερολόγιο

1 Σεπτεμβρίου: Η Σελήνη κοντά στον Στάχυ.

3 Σεπτεμβρίου: Ο Ερμής σε μέγιστη αποχή.

4 Σεπτεμβρίου: Η Σελήνη κοντά στον Αντάρη. Πρώτο Τέταρτο Σελήνης.

8 Σεπτεμβρίου: Ο Άρης 5.9ο νότια του Πολυδεύκη. Ο Ποσειδώνας 6ο νότια της Σελήνης.

9 Σεπτεμβρίου: Ο Ερμής 0.67ο βόρεια του Βασιλίσκου.

12 Σεπτεμβρίου: Πανσέληνος.

13 Σεπτεμβρίου: Ο Ουρανός 6ο νότια της Σελήνης.

15 Σεπτεμβρίου: Η Σελήνη στο απόγειο (406.065 χλμ).

16 Σεπτεμβρίου: Ο νάνος πλανήτης Ceres σε αντίθεση. Ο Δίας 5ο νότια της Σελήνης.

18 Σεπτεμβρίου: Η Σελήνη κοντά στις Πλειάδες.

19 Σεπτεμβρίου: Η Σελήνη κοντά στον Αλδεμπαράν. 

20 Σεπτεμβρίου: Τελευταίο Τέταρτο Σελήνης.

22 Σεπτεμβρίου: Η Σελήνη κοντά στον Πολυδεύκη.

23 Σεπτεμβρίου: Φθινοπωρινή Ισημερία. Η Σελήνη κοντά στον Άρη.

25 Σεπτεμβρίου: Η Σελήνη κοντά στον Βασιλίσκο.

26 Σεπτεμβρίου: Ο Ουρανός σε αντίθεση.

27 Σεπτεμβρίου: Νέα Σελήνη.

28 Σεπτεμβρίου: Η Σελήνη στο περίγειο (357.557 χλμ) και κοντά στην Αφροδίτη και τον Στάχυ. Ο Ερμής σε ανώτερη σύνοδο. 

Εικ. Οριζοντας: Ο ορίζοντας του Σεπτεμβρίου, κοιτώντας νότια, για το γεωγραφικό μήκος και πλάτος της Αθήνας (15/09/2011 21:00 UTC). (Credit: http://space.about.com)

Πηγές:

http://www.synapses.co.uk/astro/monthnxt.html

http://stargazing.suite101.com/              

http://www.astronomynow.com/sky_charts.html

http://stardate.org/nightsky/almanac/ 

http://www.seasky.org/astronomy/astronomy_calendar_current.html 

http://www.mmo.org/astronomy/this-months-sky.html 

http://www.space.com/spacewatch/new_sky_calendar.html 

http://www.skymaps.com/downloads.html

http://www.skymaps.com/articles/n1109.html                    

http://transientsky.wordpress.com/ 

http://www.arksky.org/

http://space.about.com/od/computerresources/tp/     

http://www.moonwise.co.uk/year/

http://www.findyourfate.com/astrology/year2011/sky2011.html 

http://users.sch.gr/mdogram/ 

http://www.spaceagepub.com/calendar/downrange.html

http://www.jodrellbank.manchester.ac.uk/astronomy/nightsky/

Ο ουρανός της εβδομάδας και από το: http://www.skyandtelescope.com/

Ο νυκτερινός ουρανός καθημερινά: http://www.astro.noa.gr/AlmanacIAA/iaa_today.htm

Εφαρμογές Java και εικονικά εργαλεία για την αναπαραγωγή του νυκτερινού ουρανού από το γεωγραφικό πλάτος και μήκος που βρίσκεστε:

http://space.about.com/library/weekly/blskymaps.htm 

http://www.oras.org/stargazer/applet.html